فنل فتالئین، خطرات و کاربردها

 

فنل فتالئین با فرمول شیمیایی C₂₀H₁₄O₄ یک ترکیب ارگانیک زرد مایل به سفید از فتالئین است که بیشتر به عنوان اندیکاتور اسیدی بازی استفاده می شود. در این کاربری، شناساگر فنول فتالئین در پی اچ های زیر 8.5 به صورت بی رنگ و در پی اچ های 9 و بالاتر به رنگ صورتی و حتی قرمز درخشان می گراید.

گرید دارویی معرف فنل فتالئین قبلاً بدون نسخه خرید و فروش می شد تا اینکه در سال 1999 سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از آن را ممنوع کرد. علت این ممنوعیت هم به مطالعاتی برمی گردد که روی برخی از حیوانات انجام شد و منجر به سرطان شده بود.

در مورد اندیکاتورها و معرف ها باید گفت که تنوع آن ها بسیار زیاد است و هر کدام برای کاربری خاصی ساخته شده است. توصیه می کنیم حتماً به صفحه ی مواد شیمیایی آزمایشگاهی بروید و با انواع آن ها آشنا شوید.

 

مزایا و خطرات فنل فتالئین چیست؟

 

همچنین محلول فنل فتالئین یک ملین قوی است و طی مدت زمان 6 الی 8 ساعت تاثیر می کند و به مدت 3 الی 4 روز اثرات آن باقی می ماند.

از طرفی می تواند اثرات بدی همچون سوزش کلیه و جوش روی پوست داشته باشد. همانطور که بالاتر نیز گفته شده می تواند منجر به سرطان در انسان شود.

البته فنل فتالئین دارویی با نوع آزمایشگاهی آن متفاوت است.

کاربرد فنل فتالئین در محیط اسیدی و بازی

 

بالاتر گفتیم که محلول فنل فتالئین به عنوان اندیکاتور اسید و باز به کار گرفته می شود. همچنین این ماده عضوی از یک اندیکاتور عمومی است که به همراه متیل رد، برموتیمول بلو و تیمول بلو آن را تشکیل می دهند.

معمولاً شناساگر فنول فتالئین در گستره های مختلف پی اچ، رنگ های متفاوتی به خود می گیرد.

در محیط های اسیدی قوی به حالت پروتون دهی شده می رود و به رنگ نارنجی در می آید. بین حالت اسیدی قوی و بازی ضعیف در حالت لاکتون قرار می گیرد که بی رنگ است. در پی اچ های بین 8.3 تا 10 به رنگ صورتی در می آید و نهایتاً در پی اچ های بیشتر از 10 که محیط قلیایی قوی است مجدداً به حالت بی رنگ در می آید.

جدول زیر برای درک بهتر مطالب فوق مفید است:

اسیدی بسیار قوی	اسیدی تا خنثی	قلیایی ضعیف	قلیایی قوی
پی اچ کمتر از 1-	پی اچ بین 0 تا 8.3	پی اچ بین 8.3 تا 10	پی اچ بالاتر از 10
نارنجی	بی رنگ	صورتی	بی رنگ

 

کاربرد فنل فتالئین در ترکیب بتن

 

کاربرد این شناساگر در موارد دیگر مشخص شد. بتن بطور طبیعی پی اچ بالایی دارد و علت آن هم وجود کلسیم هیدروکساید در ساختار بتن است. این بتن به دلیل واکنش دادن سیمان با آب است. از آنجایی که بتن با کربن دی اکسید موجود در هوا واکنش می دهد، میزان پی اچ به 8.5 الی 9 کاهش پیدا می کند.

هنگامی که محلول 1% فنل فتالئین به بتن نرمال افزوده می شود، رنگ آن به صورتی روشن بدل می گردد. به هر حال اگر محلول بصورت بی رنگ در بیاید و در همین حالت باقی بماند نشان می دهد که بتن بخوبی با کربن دی اکساید واکنش نداده است.

همچنین در یک کاربرد مشابه برای تعمیرات داخلی ساختمان ها چسبی وجود دارد به نام چسب اسپکلینگ.

این ماده دارای فنل فتالئین است و هنگامی که از آن استفاده می کنید رنگ صورتی دارد ولی بعد از مدتی که با کربن دی اکساید هوا واکنش می دهد رنگ آن محو می شود.

همچنین فنل فتالئین به دلیل تغییر رنگ کند در حرکت از حالت قلیایی به قلیایی قوی، در بحث آموزش برای مطالعه ی واکنش های کینتیک نیز به کار می رود.

در مورد قابلیت ها، فواید و کاربردهای این ماده می توان به استفاده در اسباب بازی ها و وسایل سرگرمی کودکان، استفاده های پزشکی و تشخیصی و چندین کاربرد دیگر اشاره کرد. در صورتی که در امورآزمایشگاه های پزشکی و تشخیص بیماری فعالیت دارید متیلن بلو هم گزینه ی پرکاربردی است که توصیه می کنیم حتماً مقاله ی متیلن بلو چیست و چه کاربردها و مزایایی دارد را بررسی و مطالعه نمایید تا با کاربردهای آن آشنا شوید.

 

دانلود فایل MSDS فنل فتالئین

 

یکی از درخواست های شما عزیزان داشتن برگه ی MSDS و یا Material safety data sheet مربوط به این شناساگر معروف و پرکاربرد بود که ما فایل های چندین برند پرفروش و معروف در بازار ایران را برای دانلود قرار دادیم:

مرک آلمان

CDH هند

ROTH آلمان

لوباکم هند

آکروس آمریکا

Lab Chem

 

روش تهیه معرف فنل فتالئین

 

خب تا اینجا با کاربردها، مزایا و خطرات این شناساگر معروف آشنا شدیم. حال سوال اینجاست که چگونه از پودر، به محلول برسیم؟

برای تهیه محلول 1% خلوص مراحل زیر را طی کنید:

ابتدا 1 گرم از پودر را با ترازوی دقیق آزمایشگاهی وزن کنید و کنار بگذارید.

50 میلی لیتر آب مقطر را با 50 میلی لیتر اتانول مطلق ترکیب کنید تا اتانول 50% خلوص به دست بیاید.

پودر توزین شده را در محلول به دست آمده حل کنید.