0 محصولات
نمایش سبد خرید
چگونه محیط کشت بسازیم؟
شیمیبیو
2022-08-29
کارشناسان برای انواع انجام آزمایش‌های زیستی و یا در صنایع مختلف به منظور کنترل کیفیت و یا حتی کشف یک دارو نیاز به ایجاد شرایطی مناسب برای رشد و بقای سلول‌های زنده به خصوص باکتری، قارچ و دیگر میکروارگانیسم‌ها دارند. نحوه ساخت محیط کشت متفاوت است و در آن باید به کنترل دما، تنظیم pH، مواد مغذی مورد نیاز و موارد این چنینی توجه داشت.
محیط کشت، در واقع محیطی است که باکتری‌ها، سلول‌ها، قارچ‌ها یا دیگر موجودات تک سلولی را در شرایط مناسب قرار می‌دهد تا قابلیت رشد و تکثیر پیدا کنند. در بهترین محیط کشت تمامی مواد مغذی مورد نیاز برای رشد سریع این موجودات فراهم شده و برای بسیاری از آزمایشات و تحقیقات مورد استفاده قرار می‌گیرند. قیمت محیط کشت‌ها متفاوت بوده و بستگی به نوع محیط و شرایط ساخت آن دارد.
محیط کشت چیست؟
پیش از آنکه در مورد طرز تهیه محیط کشت صحبت کنیم، ابتدا باید اطلاعاتی در مورد انواع محیط کشت و ویژگی‌های آن داشته باشید. محیط کشت، به محیطی گویند که شرایط مورد نیاز آن از نظر دما ،pH، اکسیژن، مواد مغذی، نور و … به گونه‌ای تنظیم شده که برای بقای رشد نوع خاصی از سلول‌های زنده مانند باکتری، قارچ ،جلبک و ….مناسب هستند. هر کدام از این محیط‌های کشت به شرایط فیزیکی و محیطی و شیمیایی خاصی نیاز دارند و باید متناسب با نوع سلول زنده آزمایش مورد نظر، تنظیم شوند. به طور کلی این محیط‌ها دارای انواع مواد مغذی برای رشد میکروارگانیسم‌ها هستند.
تقسیم‌بندی از لحاظ حالت فیزیکی
محیط‌های کشت بر اساس ترکیب شیمیایی و یا میکروارگانیسم مورد نظر انواع مختلفی دارند و این محیط‌ها را از جنبه‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌کنند. یک تقسیم بندی که در نحوه ساخت محیط کشت نیز حائز اهمیت است، بر اساس حالت فیزیکی محیط است. امروزه محیط‌های کشت به سه دسته زیر تقسیم بندی می‌شوند:
- محیط کشت جامد
- محیط کشت نیمه جامد
- محیط کشت مایع
دسته بندی محیط های کشت بر اساس نحوه جداسازی
دسته بندی دیگر برای محیط‌های کشت باکتریایی و میکروبی به منظور سهولت شناخت یا شمارش و جداسازی نوع خاصی از میکروارگانیسم‌ها است. این محیط‌های کشت به دسته‌های محیط کشت عمومی، غنی‌شده، انتخابی، افتراقی و انتقالی تقسیم بندی می‌شوند. در کنار محیط های کشت میکروبی انواع “محیط‌های کشت سلولی” را نیز داریم که از این محیط برای نگهداری سلول، بافت و اندام خاص از موجودات زنده استفاده می‌شود. محیط های کشت سلولی نیز بر اساس طرز تهیه به چند دسته تقسیم می‌شوند که از جمله متداول‌ترین آن‌ها می‌توان به محیط کشت سلولی از مایعات بیولوژیکی، عصاره‌های بافتی، سرم یا بدون سرم، بدون پروتئین و… اشاره داشت.
لازم به ذکر است که توضیحات هر کدام از این محیط‌های کشت بسیار مفصل بوده که برای اطلاع کامل می‌توانید به مقاله درج شده در سایت پیرامون «محیط کشت چیست» مراجعه کنید.
مواد لازم برای ساخت محیط کشت
حال به نحوه ساخت محیط کشت می‌پردازیم. پیش از آنکه بدانیم چگونه محیط کشت بسازیم نیاز است که مواد لازم برای ساخت این محیط را فراهم کنیم. به طور کلی یک محیط کشت به منظور ایجاد شرایط لازم برای رشد میکروارگانیسم‌ها به چند ماده به عنوان اجزای پایه نیاز دارد. برخی از مهم‌ترین اجزاء مورد نیاز عبارتند از:
سیستم بافری
سیستم بافری، همان سیستم تعیین کننده pH و اسیدیته محیط است. pH در اثر رشد میکروارگانیسم‌ها دچار تغییر می‌شود، در نتیجه لازم است که pH محیط را در یک محدوده خاص نگه داریم و از تغییر و یا نوسان آن جلوگیری کنیم. هر کدام از میکروارگانیسم‌ها با توجه به شرایط زیستی خود نیاز به pH خاصی دارند تا رشد ایده آل و مناسب داشته باشند. حفظ این pH به کمک سیستم بافری امکان‌پذیر است.
آمینو اسید
از دیگر اجزای مهم برای ساخت محیط کشت، آمینو اسیدها هستند. میکروارگانیسم‌ها برای رشد نیاز دارند آمینو اسید ضروری را دریافت کنند، در نتیجه حضور آمینو اسید برای رشد آن‌ها الزامی است.
- اسیدهای چرب و لیپید
- ویتامین
- عناصر ضروری مانند مس، روی
- منابع کربنی مانند گلوکز
نحوه ساخت محیط کشت
طرز تهیه محیط کشت به طور دستی کار دشواری است. معمولاً محیط‌های کشت سلولی و میکروبی را از خون بدن حیوانات یا به طور جزئی‌تر سرم خون تهیه می‌کنند، تهیه محیط توسط خود فرد و به طور دستی کار دشواری است و ممکن است به کیفیت مورد نظر نرسید.
خوشبختانه امروزه شاهد انواع محیط‌های کشت از نوع جامد و مایع، سلولی و میکروبی هستیم که نحوه ساخت محیط کشت به واسطه این پودرهای آماده بسیار راحت‌تر است.
طرز تهیه محیط کشت مایع بدین صورت است که ابتدا پودر آماده محیط کشت را به میزان لازم در آب مقطر حل کرده و سپس آن را به حجم مورد نظر داخل ارلن می‌رسانیم. برای راحتی حل شدن پودر در آب می‌توان ارلن را بر روی شعله قرار داد و به طور پیوسته آن را همزد تا کاملا حل شده و لخته باقی نماند. پس از این مرحله برای استریل شدن محیط کشت آن را در اتوکلاو قرار می‌دهیم. با سپری شدن این مراحل ، محیط کشت را می‌توان به لوله‌های آزمایشگاه انتقال داد و حتی آن‌ها را تا مدتی در یخچال نگهداری کرد.
طرز تهیه محیط کشت جامد نیز تا حدودی شبیه به محیط کشت مایع است، بدین صورت که باید پودر آماده محیط کشت را در آب حل کرد و بر روی حرارت قرار داد و سپس آن را استریل نمود. محلول مورد نظر را تا دمای ۴۵ درجه خنک می‌کنیم تا کمی غلیظ شود، سپس این محیط کشت آماده را در پلیت استریل ریخته و در جای خنک و خشک قرار می‌دهیم تا به طور کامل به حالت فیزیکی جامد درآید.
دقت کنید که تمامی محیط‌های کشت به حرارت نیاز ندارند و حتی برای استریل کردن بعضی از آن‌ها نباید از اتوکلاو استفاده کرد. تمامی مراحل ساخت یک محیط کشت آماده از نوع جامد یا مایع بر روی جعبه آن درج شده که می‌توانید طبق همین دستورالعمل پیش رفته تا محیط کشت مورد نظر خود را با دقت بسازید.
سوالات متداول
پودر آماده محیط‌های کشت را از کجا می‌توان تهیه کرد؟
در صورتی که قصد خرید محیط کشت آماده میکروبی یا محیط کشت سلولی را دارید می‌توانید آن را از سایت شیمیبو تهیه کنید.
محیط کشت از چه اجزایی تشکیل شده است؟
اجزای پایه محیط کشت شامل سیستم تنظیم pH ،انواع نمک‌های معدنی، آمینو اسیدها، ویتامین ها و عناصر مختلف هستند.
چگونه محیط کشت بسازیم؟
طرز تهیه محیط کشت به روش دستی کار دشواری است، برای سهولت این کار می‌توان از محیط‌های کشت آماده استفاده کرد. در این روش پودر آماده محیط کشت را تهیه کرده و طبق دستورالعمل درج شده بر روی آن پیش روید.
نتیجه گیری
محیط کشت در آزمایشگاه‌های زیستی، صنایع، پژوهش‌های بالینی و …. بسیار حائز اهمیت است. نحوه ساخت محیط کشت به میکروارگانیسم موردنظر و شرایط لازم برای رشد آن بستگی دارد، اما برای راحتی طرز تهیه محیط کشت می‌توان از پودرهای آماده آن استفاده کرد. خوشبختانه امروزه انواع پودر آماده محیط کشت میکروبی و سلولی از نوع مایع، جامد و نیمه جامد در بازار موجود است که فرایند تهیه محیط کشت را راحت‌تر کرده است.
0